Zgodnie z zapowiedzią rozpoczynam cykl poświęcony autonomii w nauce języka polskiego jako obcego. Mam nadzieję, że moje propozycje będą atrakcyjne także dla nauczycieli innych języków obcych, bo powstały one w oparciu o wspólne założenia metodyczne.
Dokumentem, z którym warto się zapoznać na wstępie, jest Europejskie Portfolio Językowe. Portfolio jest osobistym dokumentem uczącego się, dzięki któremu prezentuje on swoje umiejętności językowe i doświadczenia interkulturowe z różnych etapów nauki w znanych mu językach. Autorzy portfolio podkreślają, że uczeń/student może się posłużyć portfolio przy zmianie szkoły, klasy, uczelni, a nawet pracy.
Mimo, że portfolio jest już dostępne w sieci od wielu lat, mam wrażenie, że nie jest ono należycie wykorzystywane przez większość uczących. A jeśli uczący z niego nie korzystają, to uczniowie i studenci o nim nie wiedzą.
A szkoda, bo poza aspektami związanymi z dokumentowaniem historii nauki języka, portfolio jest świetnym materiałem pozwalającym od samego początku przenieść akcent z nauczyciela/lektora na ucznia/studenta. Daje możliwość wpajania uczącemu się konieczności współdecydowania o własnych wynikach nauki, budowania świadomości swojego potencjału i wspierania interesującej nas autonomii.
Portfolio składa się z trzech części:
- Paszportu Językowego, który przedstawia profil językowy oraz bilans doświadczeń interkulturowych jego posiadacza. Zawiera dane właściciela, jego portret językowy – tabelę samooceny, informacje od kiedy uczy się języków i jak ta nauka przebiega.
- Biografii językowej czyli osobistego zapisu wydarzeń związanych z nauką języków i osobistej refleksji ucznia na temat własnych strategii uczenia się oraz potrzeb i celów nauki.
- Dossier czyli teczki z wyborem prac i dokumentów właściciela Portfolio. To właśnie w Dossier gromadzi się swoje najlepsze prace, dyplomy, zaświadczenia o udziale w konkursach, wymianie, np. międzyszkolnej, projekcie, kursach językowych, wycieczce, podróży, pracy wakacyjnej za granicą itd.
A jak wykorzystać to na początku nauki?
Wydaje się, że pozwala uczącemu się przede wszystkim:
- sprecyzować własne cele nauki języka,
- sprecyzować najbardziej skuteczne/ulubione strategie uczenia się,
- ustalić, jakie się ma ‘rokowania’ dotyczące nauki kolejnego języka; historia uczenia się języków pokazuje najlepiej jego potencjał.
Ta wstępna autodiagnoza to dobry krok ku efektywnej pracy.
Samo portfolio jest niezłą ‘ściągą’ na pierwszą lekcję. Jeśli mamy do czynienia z grupą początkującą, to nasi podopieczni mogą tę autodiagnozę przeprowadzić w swoim języku; portfolio jest dokumentem europejskim dostępnym po angielsku, francusku, niemiecku, włosku, hiszpańsku, rosyjsku etc.. .
Jeśli mamy zajęcia w grupie wyższej, można użyć portfolio jako materiału językowego. Zamiast standardowych pytań o to, gdzie się dana osoba uczyła wcześniej polskiego, z jakich podręczników i dlaczego, można skorzystać z gotowych schematów i tabel zamieszczonych w portfolio.
Oto przykład:
- Języki, które rozpoznaję to …………………………………….. .
- Bliskie mi osoby mówią po ………………………………………. .
- Chciałbym poznać język polski, bo …………………………. .
- Z czego korzystam najczęściej i najchętniej podczas nauki języka a) z podręcznika b) ze słownika c) z internetu d)z innych pomocy
- Wypowiadam się chętnie w języku, którego się uczę gdy:
– domyślam się mniej więcej znaczenia wypowiedzi,
– wiem, że osoba, z którą rozmawiam, jest skłonna mi pomóc,
– chcę się dowiedzieć czegoś, co jest mi potrzebne.
- Gdy uczę się języka, wolę: a) uczyć się sam/sama b) pracować z kolegą/koleżanką c) pracować w grupie, np. przy wspólnych projektach.
To tylko niewielki fragment biografii językowej stanowiącej część portfolio. Całość jest dostępna pod tym linkiem. Gorąco polecam!
A już niedługo rozwijanie językowej samoświadomości i budowanie autonomii podczas wykonywania konkretnych ćwiczeń na lekcji języka polskiego jako obcego.
