Dziś gościem portalu Polski i Kropka jest Pani Dr Ewa Zawisza-Wilk, terapeutka rodzin, pedagog, logopeda, tutor i mediator. Pani Doktor jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu Pedagogicznego, prowadzi też prywatny gabinet terapii ProZA. Autorka pięknej książki „Plasterki na tęsknotę”. Pod wpływem ostatnich wydarzeń na Ukrainie i w związku z uchodźctwem ukraińskim do Polski przygotowała dla Państwa specjalny poradnik.
Zapraszamy do lektury.
W kontakcie z dzieckiem, które przyjechało z kraju objętego wojną:
- Nie oczekuj, nie zakładaj,
– że dziecko będzie chciało z Tobą rozmawiać,
– że będzie utrzymywało kontakt wzrokowy,
– że będzie spokojne/smutne/przygnębione lub odwrotnie; że będzie się uśmiechało,
– że będzie miało ochotę uczyć się obcego języka,
– że zaufa Ci od pierwszego kontaktu,
– że będzie miało ochotę na jakąkolwiek aktywność.
Ten brak oczekiwań pozwoli Ci podtrzymać własna motywację do pomagania.
- Miejsce. Zadbaj o to, by miejsce było komfortowe dla dziecka (np. by nie musiało głośno mówić, przekrzykiwać innych). Usiądź z dzieckiem przy jednym rogu stołu „bok w bok” (nie naprzeciwko).
- Bądź blisko, ale nie przekraczaj granic bliskości. Jeśli dziecko będzie chciało Cię dotknąć, nie reaguj zdziwieniem. Sam/sama nie przekraczaj tej granicy.
- Przedstaw się imieniem.
- Mów powoli. Powtarzaj.
- Zrób sobie etykietkę z imieniem (najlepiej również w cyrylicy) i przyczep do ubrania, by dziecko mogło na nią zerkać i je zapamiętać.
- Zapytaj, w jakim języku dziecko rozmawia w domu, z najbliższymi.
- Zapytaj, jak zwracają się do niego najbliżsi (zdrobnienie imienia, pseudonim itp.) i jak chciałoby, żeby zwracać się do niego.
- Zrób dla dziecka podobną do swojej etykietkę z imieniem, albo pozwól mu ją zrobić.
- Możesz mieć przy sobie aplikację do tłumaczenia, np. w telefonie – korzystaj z niej, jeśli dziecko będzie chciało coś napisać, zachęć je do tego.
- Nie reaguj zdziwieniem, jeśli dziecko będzie wesołe/zaciekawione/rozdrażnione/smutne.
- Pozwól dziecku na wyrażenie każdej emocji, nie okazuj zdziwienia w reakcji na jego słowa, nawet, jeśli coś Cię zaskoczy.
- Jeśli dziecko chce mówić – wysłuchaj (nawet, jeśli nie wszystko zrozumiesz).
- Jeśli pyta – odpowiedz zgodnie z Twoją wiedzą, bez nadmiaru informacji.
- Nie okazuj dziecku swojego strachu. Bądź spokojny/spokojna.
- Jeśli nie znasz odpowiedzi na jego pytanie o sytuację, powiedz o tym.
- Jeśli dziecko prosi Cię o coś, czego nie możesz spełnić, albo prośba Cię zaskoczy, powiedz mu, że później zapytasz innych, jak rozwiązać ten problem. Spróbuj to zrobić.
- Rozpocznij rozmowę od przedstawienia siebie; powiedz, co robisz, co lubisz robić. Naucz się tego w języku dziecka.
- Powiedz dziecku, że jesteś tu po to, żeby pomagać.
- Powiedz, że starasz się uczyć jego języka, że może Ci w tym pomóc, jeśli chce.
- Jeśli jesteś rodzicem powiedz dziecku o tym, to pomoże mu zaufać. Opowiedz mu o swoich dzieciach.
- Naucz się podstawowych zwrotów w języku ukraińskim i rosyjskim.
- Jeśli dziecko nie chce rozmawiać, przyjmij to. Powiedz, że to jest OK.
- Miej przy sobie papier i kredki.
- Zaproponuj, żeby cos narysowało, jeśli ma ochotę lub sam/sama zacznij rysować i poproś, by dziecko dołączyło.
- Zaproponuj prostą grę/zabawę. Możesz użyć maskotki, gry, przedmiotu, zdjęć.
- Zapytaj o ulubione aktywności, wiek, rodzeństwo. Pozwól mówić o pasjach.
- Zapewnij dziecko, że jest teraz bezpieczne.
- Na pytanie o najbliższych i ich bezpieczeństwo odpowiedz zgodnie z prawdą, że nie wiesz (dzieci zostawiły w swoim kraju wielu bliskich, niepokój o nich musi się wyrazić, ale nie możemy dawać dziecku złudnego pocieszenia).
- Unikajmy zwrotów typu „nie martw się” „nie bój się”, które unieważniają emocje dziecka na rzecz takich sformułowań, jak „rozumiem, że się boisz”, „rozumiem, że się martwisz”.
Słownik wsparcia
Zwroty, które pozwalają nawiązać relację z dzieckiem (w zależności od wieku dziecka różnicujemy je)
| W języku polskim | W języku ukraińskim | W języku rosyjskim |
| Mam na imię… a Ty? | ||
| Jak masz na imię? | ||
| Jak zwracają się do Ciebie bliscy (zdrobnienie imienia, pseudonim) | ||
| Jeśli chcesz, porozmawiamy… | ||
| Jestem tu, by pomagać dzieciom | ||
| Potrzebujesz czegoś? | ||
| Kiedy do nas przyjechałeś? | ||
| Czy podoba Ci się to miejsce? | ||
| Co lubisz robić? | ||
| W czym jesteś dobry/dobra? | ||
| Potrafisz pisać? | ||
| Czy łatwiej będzie Ci pisać, niż mówić? | ||
| Chciałbyś skorzystać z aplikacji-tłumacza? Mam ją w telefonie. | ||
| Jestem (zawód, zajęcie)… | ||
| Lubię….. a Ty? | ||
| Jeśli wolisz to pogramy w grę/poukładamy puzzle/porysujemy | ||
| Chciałbyś o coś zapytać? | ||
| Czy jest Ci wygodnie/ciepło/dobrze? | ||
| Jeśli chcesz, obejrzymy razem to miejsce, pójdziemy na spacer | ||
| Ja też mam (dzieci, brata, siostrę w Twoim wieku itp.) | ||
| Rozmawiałam już z innymi dziećmi z Ukrainy | ||
| Wiem (rozumiem), że jest Ci trudno/smutno | ||
| Wiem (rozumiem), że tęsknisz | ||
| Wiem, że możesz być przestraszony | ||
| Tutaj jest bezpiecznie | ||
| Dorośli zrobią wszystko, żeby zły czas się skończył | ||
| Niektórych rzeczy nie wiemy (np. kiedy skończy się wojna) | ||
| Zrobimy wszystko, żebyś poczuł się tutaj dobrze | ||
| Warto uczyć się języka polskiego, bo może będziesz miał/miała tu nowych przyjaciół | ||
| Jeśli chcesz, możesz narysować, co czujesz | ||
| Czy poznałeś tu taj kogoś miłego? | ||
| Spotkasz tu wielu przyjaciół | ||
| Chciałbyś znów się ze mną spotkać? | ||
| Czy chciałbyś o coś zapytać? | ||
| Nie musisz nic mówić | ||
| Możemy porozmawiać kiedy indziej/później |
